‘Operacija Black Bag‘: Muž, žena, kralj, špijun

Radišnost Stevena Soderbergha upravo je nevjerojatna. Nisu prošla ni dva mjeseca da se u kinu premijerno prikazao njegov film “Prisutnost”, a Soderbergh se već vratio na velike ekrane novim projektom “Operacija Black Bag” (“Black Bag”). Dva filma prije isteka trećeg mjeseca 2025., godine u kojoj, uzgred, “Traffic” i “Erin Brockovich” slave 25. obljetnicu. Respekt! Usto, “Operaciju Black Bag” Soderbergh je također snimio i montirao (pod pseudonimom), ne samo režirao.

Nakon priče o duhovima, oskarovac se sada dohvatio špijunskog žanra na prepoznatljiv soderberghovski način i vratio u solidnu formu, pokazavši što bi bilo da je on režirao neki Bond-film, ekranizaciju Johna LeCarrea (“Dečko, dama, kralj, špijun”) ili “Gospodina i gospođu Smith”.

“Black Bag” posjeduje stiliziranu seksi kulerštinu njegovih filmova “Daleko od očiju” ili “Oceanovih 11” i toliko je “cool” da se gledatelj teško osjeća prevarenim čak i kad djeluje odveć iskalkulirano s dvostrukim prijevarama i (raz)otkrivanjima.

Kulerština je projicirana u dobro sparenim glumcima Michaelu Fassbenderu i Cate Blanchett s kojima je redatelj već surađivao (“Obračun među plaćenicima”, “Dobri Nijemac”), a zajedno su glumili u “Song To Song” Terrencea Malicka. Kao i u tim filmovima, osobito “Ocean’s Eleven”, Soderbergh se napaja na vrelu kinematografske/žanrovske prošlosti, od najranijih “Bondova” (“Dr. No”, “Iz Rusije s ljubavlju”) do “Slučaja Ipcress” s Michaelom Caineom u ulozi Harryja Palmera.

Fassbenderov špijunski operativac-perfekcionist George Woodhouse, iz organizacije nalik MI5, ponaša se i izgleda više poput Palmera (crne naočale s rožnatim okvirom) i nekog lika iz LeCarreovih romana nego agenta 007 dok mnogi životi vise o niti (“Ako se severus aktivira, tisuće će umrijeti”) u bondovskom zapletu koji uključuje pronalazak izdajice u vlastitim redovima i sprječavanje potencijalne nuklearne katastrofe u Rusiji (!).

Reklo bi se da Soderbergh režira onako kako Fassbenderov lik (dijeli ime s LeCarreovim Georgeom Smileyjem) pristupa špijuniranju pa je tako film više misleći “spy movie”, isključivo konverzacijski i zapletno intoniran, nipošto akcijski poput “Bondova” i “Mr. and Mrs. Smith”.

Likovi razgovaraju, gledaju se i nadgledaju preko satelita, a do odjavne špice ispaljen je samo jedan pravi hitac iz pištolja i orkestrirana jedna eksplozija vozila (napad dronom). “Operacija Black Bag” je svojevrsni anti-”Bond”, djelomično i Soderberghov (auto)satirični namig kasnijim nastavcima akcijsko-špijunskog serijala i slično žanriranim franšizama, poput “Nemoguće misije”.

Vidljivo je to po angažmanu bivšeg agenta 007 Piercea Brosnana i Naomie Harris (Moneypenny u blockbusterima s Danielom Craigom) u ulogama voditelja i psihologinje tajne organizacije Arthura Steiglitza i dr. Zoe Vaughan, tj. imenu scenarista “Mission Impossible” Davida Koeppa, koji je za Soderbergha napisao “Kimi” i “Presence”. Ipak, zanimljivo je da je Harris glumila i u LeCarreovu “Izdajniku po našem ukusu” budući da izdaja pokreće priču.

Nakon uvodne scene, snimljene u neprekinutom kadru u kojem kamera prolazi kroz londonski noćni klub i Soderbergh kao da (i)zaziva Scorseseove ”Dobre momke”, George doznaje da postoji izdajica u organizaciji i da se njegova žena Kathryn (Blanchett) nalazi među pet imena, kao i psihologinja Zoe, scraper podataka Clarissa Dubose (Marisa Abela), te agenti s kojima su njih dvije u vezi, James Stokes (Regé-Jean Page) i Freddie Smalls (Tom Burke).

“Jedno od njih je lažljivac” i George ih zato poziva kod sebe doma na test, a večera u stilu “Tko se boji Virginije Woolf?” ispada terapija za parove i promiče centralnu temu filma “Black Bag”, u kojem je sudbina muško-ženskih odnosa zanimljivija od spašavanja svijeta. Mogu li dvolični špijuni uopće biti u iskrenoj romantičnoj vezi, kamoli braku, ključno je pitanje “Operacije Black Bag” kao svojevrsnog “Muž, žena, kralj, špijun” filma?

“Svi smo jebeni lažljivci”, govori Clarissa dok svatko od njih može reći “šifra: crno” (“code: black bag”) želi li prešutjeti određene informacije. Snimajući bergmanovske “prizore iz špijunsko-bračnog života”, Soderbergh kao da se i sam povremeno poziva na to. Šifra: crno!