‘Vitezovi kriminala‘: Ne tako dobri momci

Dvojica po cijeni jednoga. Po tom principu složena je nova mafijaška drama “Vitezovi kriminala” (“The Alto Knights”) i, nimalo iznenađujuće, postala hit na HBO Maxu. Ponajveća glumačka legenda žanra Robert De Niro (“Kum II”, “Bilo jednom u Americi”, “Dobri momci”, “Priča iz Bronxa”, “Casino”, “Irac”) nastupa u dvostrukoj ulozi, utjelovljujući dva zloglasna suparnička italoamerička gangstera, Franka Costella i Vita Genovesea.

Kao da to nije dovoljna “ponuda koja se ne odbija” za ljubitelje glumca i mafijaških epopeja, scenarij “Vitezova kriminala” napisao je Nicholas Pileggi, odgovoran za tercet “Goodfellas”, “Casino” i “The Irishman”. Producent Irwin Winkler producirao je, pak, “Dobre momke” i “Irca”. 

Nedostaje samo Martin Scorsese, doktor za gangsterske filmove na temu “američkog sna” i suparništva među mafijašima, ali zamijenio ga je pouzdani oskarovac Barry Levinson (“Kišni čovjek”, “Dobro jutro, Vijetname”) koji je režirao mafijaškog “Bugsyja”, gdje su se Costello i Genovese pojavili kao sporedni likovi, a i više puta surađivao s De Nirom (“Sleepers: Vrijeme osvete”, “Predsjedničke laži”, “Pikantne hollywoodske priče”, “Čarobnjak za laži”).

Uvodna scena neuspješnog atentata na Costella u dizalu hotela režirana je po uzoru na Scorsesea, a Levinson simboličko-dualistički hvata odraz gangstera u zrcalu. No, kako priča ide dalje, ispada da Levinson čitavo vrijeme oponaša Scorsesea (režija, naracija) umjesto da filmu podari neki svoj pečat i odmakne se od velikana čiji je redateljski rukopis ionako teško replicirati.

Oponaša Levinson i gangsterske klasike sedamdesetih, poput “The Godfather I&II” Francisa Forda Coppole (ima smisla s obzirom da se film još tad planirao snimiti pod naslovom “Wise Guys”), ali i “Once Upon a Time in America” Sergija Leonea, što povlači manjak osobnosti i višak tipičnih scena (suđenje gangsteru i umorstvo u brijačnici), tako da “The Alto Knights” ispada bliži jednom “Gottiju” s Johnom Travoltom nego vrhuncima žanra. Ni De Niro ne uspijeva pronaći neki svježi kut u dvjema ulogama, istovremeno glumeći i maniristički preglumljujući.

Costello je “irishmanovski” ostarjela varijacija na De Nirove “Goodfellas” i “Casino” karaktere, ali bez bolne refleksivnosti, a Genovese je Al Capone iz “The Untouchables”, zamalo i lik iz “Analiziraj ovo”. Lako moguće da je De Niro vidio dvostruku ulogu kao izazov i želio uzvratiti udarac mladom Tomu Hardyju koji je tumačio gangstersku braću Kray u “Legendi”, ali i odlučio nadmašiti njegov nastup u “Nedodirljivima” s “one man showom” u “Caponeu”.

No, stječe se dojam kako bi bilo bolje da je Genovesea glumio Joe Pesci (ili možda Al Pacino) pa bismo valjda dobili nekakav ekvivalent scene verbalnog sukoba u pustinji u “Casinu”, odnosno da je De Niro kao suparnika, nekadašnjeg prijatelja koji je postao rival, imao nekog drugog umjesto samoga sebe i da nije morao staviti masku i prostetički nos da se dualne uloge razlikuju (prostetika još više bode oči u slučaju Cosma Jarvisa, upadljiva kao u filmu “J. Edgar”).

Možda bi sve bilo malko bolje da je Levinson jednostavno snimio gangstersku komediju tipa “Analyze This/That”, mafijašku parodiju poput “Mafije” ili nešto “meta” nadrealno u stilu “Adaptacije” Charlieja Kaufmana s Nicolasom Cageom u dvostrukoj ulozi na način da Genovese ispada nekakav alter ego Costella ili nešto još kaufmanovski luđe. Za to je bilo prilike sjetimo li se scene vjenčanja u filmu i izjave “Jednaki su – ženi se sobom”.